این روزها همه به نوعی در پرداخت و محاسیه مالیات کنجکاو هستند. چرا که به رسم فراگیر جهانی، دولت‌ها برای ارائه خدمات، نیاز به درآمدی به نام مالیات دارند که از مردم دریافت می‌شود. می‌توان گفت هیچ کس از پرداخت کنندگان تمایلی به پرداخت مالیات نداشته و این موضوع در مورد مالیات حقوق به بالاترین حالت خود می‌رسد. شاید شما هم در این موضوع چالش‌هایی را تجربه کرده باشید.
ما در این مقاله قصد توضیح چیستی و چگونگی سیستم مالیات حقوق را داریم، پس تا انتها با کی‌بلده همراه باشید.
مالیات حقوق چیست؟
مالیات به طور کلی به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می‌شود. مالیات بر درآمد، یکی از معروف‌ترین مالیاتهای مستقیم است که مالیات حقوق یکی از انواع می‌باشد. نرخ مالیات حقوق کارگران و کارمندان همه ساله در قانون بودجه مربوط به آن سال تعیین و تصویب می‌شود. نرخ مالیات حقوق در نهایت به صورت جدول مالیات حقوق تهیه و برای استفاده کارفرمایان، کارگران و کارمندان ارائه می‌شود.
مشمولان مالیات حقوق
بر اساس ماده ۸۲ قانون مالیاتهای مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران و بر‌حسب مدت یا کار انجام یافته، به طور نقد یا غیرنقد، تحصیل می‌کند، مشمول مالیات حقوق است. همچنین درآمد حقوقی که در مدت مأموریت خارج از کشور (از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران یا اشخاص مقیم ایران) از منابع ایرانی عاید شخص می‌شود نیز، مشمول مالیات حقوق می‌شود.
تفاوتی ندارد که کارفرمای شما شخص حقیقی و یا شخص حقوقی باشد. همچنین تفاوتی نمی‌کند که شخص حقوقی، دولتی باشد یا خصوصی. در هر حال وقتی شما در ازای کار برای شخصی از او مزد دریافت کنید و نیروی کار او محسوب شوید، مشمول مالیات حقوق خواهید بود.
محاسبه مالیات بر درآمد حقوق غیرنقدی
درآمد غیرنقدی مشمول مالیات حقوق، در عنوان‌های مختلف به گونه‌ای که در ادامه شرح دادیم، محاسبه می‌شود:
مسکن
مسکن با اثاثیه معادل بیست و پنج درصد (۲۵%) و بدون اثاثیه بیست درصد (۲۰%) حقوق و مزایای مستمر نقدی در ماه (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم)، پس از کم کردن وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود.
اتومبیل
اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ده درصد (۱۰%) و بدون راننده معادل پنج درصد (۵%) حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده ۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم) در ماه پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود.
سایر مزایای غیرنقدی معادل قیمت تمام‌شده برای پرداخت‌کننده حقوق.
نحوه محاسبه مالیات حقوق
بر اساس ماده ۸۳ قانون مالیاتهای مستقیم، محاسبه حقوق بر اساس دستمزد دریافتی خواهد بود. درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق (مقرری یا مزد یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و یا غیرمستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون. به عبارت دیگر ابتدا اصل حقوق با مزایایی مانند حق اولاد، حق مأموریت و امثال آن را جمع زده و معافیت‌های مالیاتی را از آن کسر می‌کنند. مبلغ به دست آمده، مبنای محاسبه مالیات بر حقوق خواهد بود.
مالیات حقوق کارگران چقدر است؟
تفاوتی بین مالیات حقوق کارگران و کارمندان از نظر کسر مالیات وجود ندارد. در پایان هر سال نرخ مالیات بر درآمد برای همه کارگران و کارمندها به‌صورت یکسان تعیین می‌شود. نکته‌ای که مهم است به آن توجه کنیم این است که نرخ مالیات با‌توجه‌به میزان درآمدی که کارمند یا کارگر دارد تعیین می‌شود. برای تعیین نرخ مالیات بر درآمد هر سال، ابتدا مقدار حقوقی که معاف از مالیات است مشخص خواهد شد؛ برای مثال حداکثر حقوق معاف از مالیات برای سال 1402 برابر با 12 میلیون تومان تعیین شده است.
میزان مالیات بر حقوق کارکنان دولتی و غیر دولتی چقدر است؟
مالیات بر حقوق چگونه محاسبه می‌شود؟ جزء (۵) بند (الف) تبصره (۱۲) قانون بودجه سال 1403 کل کشور درباره میزان مالیات حقوق این‌طور می‌گوید:
سقف معافیت مالیاتی سالانه موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات های مستقیم در سال 1403 مبلغ صد میلیون (120,000,000 ) ریال تعیین می‌شود.
نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی اعم از مجموع مندرج در احکام کارگزینی شامل حق شغل، حق شاغل، فوق‌العاده مدیریت و فوق‌العاده مستمر و غیرمستمر و سایر پرداختی‌ها و کارانه به استثنای عیدی پایان سال به شرح زیر است:
۱-۵- نسبت به مازاد صد و بیست میلیون (120,000,000 ) ریال تا یکصد و شصت و پنج میلیون
(165,000,000 ) ریال، ده درصد (10%)
۲-۵- نسبت به مازاد یکصد و شصت و پنج میلیون (165,000,001) ریال تا دویست و هفتاد و شش میلیون (276,000,000) ریال، پانزده درصد (15%)
3-5- نسبت به مازاد دویست و هفتاد و شش میلیون (276,000,001) ریال تا چهارصد و هشت میلیون (408,000,000) ریال، بیست درصد (20%)
۴-۵- نسبت به مازاد چهارصد و هشت میلیون (408,000,001 ) ریال به بالا، سی درصد(30%)
مالیات حقوق بازنشستگان چقدر است؟
در ماده 91 قانون مالیات های مستقیم، قانون گذار درباره معافیت‌های مربوط به مالیات بر درآمد صحبت کرده است. مواردی که معاف از مالیات هستند در چند بند آورده شده است. قانون گذار در یکی از بندهای ماده 91، مواردی را به عنوان معاف از مالیات اعلام می‌کند:
“حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده.”
همانطور که می‌بینید بر اساس این بند از ماده 91 قانون مالیاتهای مستقیم، حقوق بازنشستگان از جمله بازنشستگان تامین اجتماعی از پرداخت هر گونه مالیات بر درآمد معاف شده است.
بعد از تعیین میزان حقوقی که معاف از مالیات است، نرخ مالیات به صورت پله‌ای تعیین می‌شود. به عبارت دیگر به میزانی که درآمد بالاتری داشته باشید، باید بر اساس نرخ‌های مالیاتی بالاتری مالیات حقوق خودتان را پرداخت کنید. برای درک بهتر موضوع به این مثال مالیات حقوق توجه کنید: برای مثال کسانی که در سال 1403 بین 12 میلیون تومان تا 16 میلیون و 800 هزار تومان حقوق می‌گیرند باید 10% مالیات پرداخت کنند و کسانی که بین 16 میلیون و 800 هزار تومان تا 27 میلیون و 600 هزار تومان درآمد دارند باید 15% مالیات پرداخت کنند. مدیران مالی و حسابداران شرکت‌ها می‌توانند به کمک نرم افزار حقوق و دستمزد، به‌راحتی محاسبه مالیات حقوق را انجام دهند.
معافیت‌های مالیاتی حقوق
همانطور که گفتیم برای محاسبه مالیات حقوق، ابتدا باید معافیت‌های مذکور در قانون را از میزان حقوق کسر نمود. این معافیت‌ها که در ماده ۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم ذکر شده است، به شرح زیر هستند:
۱. رؤسا و اعضای مأموریت‌های سیاسی خارجی در ایران و رؤسا و اعضای هیئت‌های نمایندگی فوق‌العاده دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل و همچنین رؤسا و اعضای هیئت‌های نمایندگی سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن در ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و مؤسسات مزبور درصورتی‌که تابع دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند؛
۲. رؤسا و اعضای مأموریت‌های کنسولی خارجی در ایران و همچنین کارمندان مؤسسات فرهنگی دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دول متبوع خود به شرط معامله متقابل؛
۳. کارشناس خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک‌های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دول خارجی و یا مؤسسات بین‌المللی به ایران اعزام می‌شوند، نسبت به حقوق دریافتی آنان از دول متبوع یا مؤسسات بین‌المللی مذکور؛
۴. کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها و نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران درصورتی‌که دارای تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند، به شرط معامله متقابل.
۵. حقوق بازنشستگی، وظیفه و مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت، وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث، حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده؛
۶. هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل؛
۷. مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار می‌گیرد؛
۸. وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن؛
۹. عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعاً معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده ۸۴ قانون مالیاتهای مستقیم؛
۱۰. خانه‌های سازمانی که با اجازه قانونی یا به موجب آیین‌نامه‌های خاص در اختیار مأموران کشوری گذارده می‌شود؛
۱۱. وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما یا به وسیله حقوق‌بگیر به پزشک یا بیمارستان، به استناد اسناد و مدارک مثبت پرداخت کند؛
۱۲. مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده ۸۴ قانون مالیاتهای مستقیم؛
۱۳. درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.
نحوه ارسال فایل مالیات بر حقوق
همانطور که می‌دانید در راستای تحقق دولت الکترونیک، امکان ارسال الکترونیکی مدارک مربوط به مالیات هم فراهم شده است. به همین دلیل باید کارفرماها لیست مالیات حقوق کارکنان خود را در سامانه salary.tax.gov.ir بارگذاری کنند.
زمان و مهلت ارسال لیست حقوق چگونه است؟ کارفرمایان مکلفند تا لیست مالیات حقوق کارکنان خود را محاسبه و تا پایان ماه بعد تسلیم سازمان امور مالیاتی کنند. به این ترتیب اگر پرداخت این مالیات بعد از مهلت مقرر انجام شود، مشمول جریمه خواهد شد. به طور دقیق‌تر مهلت پرداخت مالیات حقوق تا آخرین روز ماه بعدی است.
جرائم عدم پرداخت مالیات حقوق
این موضوع بیشتر مورد پرسش کارفرماها قرار می‌گیرد. موضوع جریمه عدم پرداخت مالیات حقوق در ماده ۹۰ قانون مالیاتهای مستقیم اشاره شده است. طبق این ماده «چنانچه پرداخت‌کنندگان مالیات حقوق اقدام به پرداخت این مالیات نکنند یا این که کمتر از مبلغ واقعی واریز نمایند، مشمول جریمه خواهند شد.
سازمان مالیات مکلف است تا اشخاصی را که اقدام به محاسبه و پرداخت مالیات حقوق نمی‌کنند شناسایی کرده و جرائم مالیاتی را اعمال کند. اگر کارفرما فهرست حقوق کارکنان را به سازمان امور مالیاتی ارسال نکند، مشمول جریمه ۲ درصد حقوق پرداختی می‌شود. با این حال اگر اقدام به پرداخت مالیات حقوق نکند، مشمول جریمه ۱۰ درصدی مالیات پرداخت نشده خواهد شد.
مالیات بر درآمد حقوق شرکت‌های خارجی
در مواردی که از اشخاص مقیم خارج کـه در ایـران شـعبه یـا نماینـدگی ندارنـد حقوق دریافت شود دریافت کنندگان حقوق مکلـفنـد تـا پایـان مـاه بعـد از تـاریخ دریافت حقوق، مالیات متعلق را طبق مقررات این فصل بـه اداره امـور مالیـاتی محـل سکونت خود پرداخت و تا آخر تیرماه سال بعد اظهارنامـه مالیـاتی مربـوط بـه حقـوق دریافتی خود را به اداره امور مالیاتی مزبور تسلیم نمایند.
سوالات متداول
آیا اضافه پرداختی مودی بابت مالیات بر حقوق قابل استرداد است؟
بر اساس ماده 87 قانون مالیاتهای مستقیم اضافه پرداختی بابت مالیات بردرآمد حقـوق طبـق مقـررات ایـن قـانون قابل استرداد است مشروط براینکه بعد از انقضای تیرماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار گیرد. در رابطه با وظیفه اداره امور مالیاتی در این موضوع اشاره شده که اداره امور مالیاتی مذکور موظف است ظرف سه ماه از تـاریخ تـسلیم درخواسـت رسیدگیهای لازم را معمول و در صورت احراز اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعـی دیگر در آن اداره امور مالیاتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی از محل وصـولیهـای جاری اقدام کند. البته این در صورتی است که درخواست کننده بدهی مالیاتی دیگری نداشته باشد، در غیر این صورت اضافه پرداختی به حساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.
پاداش‌های طول سال به کارمند، مشمول معافیت مالیات عیدی می‌شود؟
خیر. حتی اگر در طول سال چندین پاداش پرداخت شود، تنها پاداش پایان سال و عیدی پرداختی در محاسبه، برابر با یک دوازدهم از 84 معافیت مالیات عیدی مورد بررسی قرار می‌گیرند. این مبلغ با توجه به ماده مقدار کل خواهد بود.
کلام پایانی
احتمالاً شما هم جز افرادی باشید که درآمدشان به صورت دریافت حقوق باشد و یکی از چالش‌های بسیاری مهمی که دست و پنجه نرم می‌کنید، پرداخت مالیات حقوق باشد. همانطور که در جریان قرار گرفته‌اید این نوع مالیات به صورت پیش فرض قبل از واریز حقوق از مبلغ دریافتی شما کسر می‌شود.
در صورت وجود هر سوال یا مشکلی در موضوعات مالیاتی از جمله مالیات بر حقوق، می‌توانید با پرکردن فرم درخواست مشاوره در سایت کی‌بلده، با بهترین مشاوران مالیاتی مسئله خود را درمیان گذاشته و نسبت به حل آن اقدام کنید.
